Temat 10. Wybrane przepisy prawa dotyczące technologii informacyjno-komunikacyjnych
Poniżej znajduje się fragment tematu. Z pełną wersją zapoznasz się w podręczniku Informatyka 1-3.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Wszystkie treści na stronie dlaucznia.migra.pl chronione są prawami autorskimi. Dowiedz się więcej.
- Jakie znasz zasady korzystania z programów komputerowych?
- Co określa licencja na program komputerowy?
- Jakie znasz przykłady darmowych licencji?
- Jakie znasz przejawy przestępczości komputerowej?
1. Prawo autorskie
Przepisy prawa autorskiego reguluje ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych . Najistotniejsze zasady prawa autorskiego omówimy na podstawie kilku wybranych artykułów tej ustawy.
Prawo autorskie chroni m.in. programy komputerowe. Utwór, również program, jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, nawet jeśli nie został skończony i utrwalony, czyli zapisany na kartce czy na nośniku pamięci masowej komputera.
Prawo autorskie chroni twórców niezależnie od ich wieku. Utwory osób małoletnich również są chronione.
2. Korzystanie z cudzych utworów
Dopuszczalne jest wykonywanie kopii pojedynczych, legalnie rozpowszechnionych egzemplarzy utworu lub jego fragmentów jedynie na użytek własny i osób najbliższych.
Co grozi za rozpowszechnianie cudzego utworu?
Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Nie wolno na przykład umieścić w Internecie plików muzycznych z zakupionej płyty CD, tak aby każdy mógł je pobrać. Nie można również umieścić w Internecie, np. na własnej stronie internetowej czy na stronie szkoły, podręcznika szkolnego lub jego większych fragmentów. Jeśli nie nabyliśmy prawa do dystrybucji tych utworów, takie działanie jest nielegalne.
Kiedy można skorzystać z cudzego utworu bez pytania o zgodę?
Art. 29. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości.
Art. 291. Wolno korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości.
Jeśli chcemy zacytować, np. w wypracowaniu szkolnym lub w publikacji internetowej, fragment cudzego utworu, możemy skorzystać z tzw. prawa cytatu i zrobić to bez zgody autora. Musimy jednak podać autora i tytuł cytowanego utworu, a w przypadku utworu rozpowszechnionego w Internecie – dodatkowo adres URL strony źródłowej.
Ćwiczenie 1. Wyszukujemy w Internecie obrazy objęte darmową licencją
Korzystając z Wikipedii, odszukaj obrazy:
- „Konstytucja 3 Maja 1791 roku” Jana Matejki
- „Sobieski pod Wiedniem” Juliusza Kossaka
- „Śpiący Staś” Stanisława Wyspiańskiego
oraz zdjęcia:
- komputera Eniac
- pierwszej maszyny do pisania
- superkomputera Cray-2
- telefonu z bakelitu z tarczą numerową (z 1931 roku)
Sprawdź, które z odszukanych grafik znajdują się w zbiorach domeny publicznej, a które są objęte licencją Creative Commons.
Ćwiczenie 2. Szukamy w Internecie serwisów z darmowymi zdjęciami
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z treścią w podręczniku.
Ćwiczenie 3. Kiedy możemy skorzystać z cudzego materiału?
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z treścią w podręczniku.
3. Ochrona wizerunku
Na szkolnej witrynie internetowej można umieszczać zdjęcia ze szkolnej uroczystości, takiej jak rozpoczęcie czy zakończenie roku szkolnego. Uczniowie uczestniczący w takiej uroczystości stanowią bowiem na fotografiach szczegół całości. Natomiast umieszczenie na szkolnej stronie zdjęć każdego ucznia danej klasy z osobna czy nauczycieli uczących w tej klasie wymaga ich zgody na rozpowszechnianie wizerunku.
Ćwiczenie 4. Sprawdzamy wybrane przepisy prawa autorskiego
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z treścią w podręczniku.
4. Zasady korzystania z programów komputerowych
Na każdy program, z którego korzystamy, należy mieć licencję. Niektórych programów można używać bezpłatnie, ale muszą mieć odpowiedni status, np. freeware, shareware.
Ćwiczenie 5. Sprawdzamy licencje na wybrane programy
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z treścią w podręczniku.
5. Przestępczość komputerowa
Przestępstwo komputerowe to przestępstwo, w którym narzędziem służącym do jego popełnienia jest komputer lub inne urządzenie elektroniczne.
Przestępstwa komputerowe podlegają odpowiedzialności karnej określonej w przepisach Kodeksu karnego.
Przydatne linki
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r.o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19940240083
Podziel się swoimi sugestiami do tego tematu
Cały czas się rozwijamy i zależy nam, aby treści dostosować do oczekiwań nauczycieli i uczniów. Masz sugestię do tego tematu? Napisz do nas:
Kto przetwarza moje dane?
Administratorem danych osobowych jest wydawnictwo Migra Sp. z o.o., ul. Świeradowska 51/57, 50-559 Wrocław (dalej „wydawnictwo”).
Powierzone dane są wykorzystywane wyłącznie dla potrzeb wydawnictwa i nie są udostępniane innym podmiotom w celach marketingowych.
Pewne dane mogą być przekazywane innym podmiotom (np. świadczącym usługi pocztowe lub kurierskie) w celu realizacji umowy.
Skąd wydawnictwo ma moje dane osobowe?
Zgodę na przetwarzanie danych wyraziłeś w czasie rejestracji na naszej stronie. Dane osobowe zostały przekazane przez Ciebie w czasie rejestracji lub w trakcie korzystania ze stron udostępnianych przez wydawnictwo.
W jakim celu wydawnictwo przetwarza moje dane osobowe?
Dane przetwarzane są w celu:
- świadczenia usług na stronie wydawnictwa (np. kalendarz nauczyciela, testy, multibooki, wersje demonstracyjne podręczników),
- zapewnienia stabilności pracy systemu (logi systemowe),
- kontaktu w sprawach dotyczących utrzymania konta lub realizacji bieżących zamówień.
Dodatkowo za Twoją zgodą dane przetwarzane są w celu:
- dostarczania zamówionych podręczników (w tym egzemplarzy bezpłatnych), materiałów edukacyjnych, materiałów ćwiczeniowych, poradników metodycznych lub innych materiałów,
- informowania o konferencjach i szkoleniach,
- informowania o produktach i promocjach.
Jak długo przechowywane są moje dane?
Dane osobowe przetwarzamy przez czas wykonywania usługi (posiadania przez Ciebie konta w systemie wydawnictwa), a także po jej zakończeniu w celu:
- obsługi reklamacji,
- zabezpieczania lub dochodzenia ewentualnych roszczeń,
- wypełnienia obowiązków wynikających z innych przepisów prawa, przede wszystkim przepisów podatkowych i rachunkowych.
Jakie mam prawa?
Masz prawo do:
- dostępu do treści swoich danych osobowych, uzyskania informacji czy i które dane są przetwarzane,
- poprawienia lub sprostowania danych,
- cofnięcia zgody na przetwarzanie Twoich danych, żądania ich usunięcia lub ograniczenia przetwarzania,
- otrzymania dostarczonych danych osobowych oraz przesłania ich do innego administratora,
- wniesienia skargi do organu nadzorczego w Rzeczpospolitej Polskiej lub organu nadzorczego w innym państwie Unii Europejskiej właściwym ze względu na miejsce zwykłego pobytu, swojego miejsca pracy lub miejsca popełnienia domniemanego naruszenia, jeżeli sądzisz, że przetwarzanie danych osobowych narusza postanowienia RODO*.
Z kim mogę się kontaktować w sprawie danych osobowych?
W sprawach związanych z danymi osobowymi możesz się kontaktować pod adresem: biuro@migra.pl.
Adres pocztowy: Migra Sp. z o.o., ul. Świeradowska 51/57, 50-559 Wrocław.
*) ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)
